सिमेंटचे विविध ग्रेड आणि त्यांचे उपयोग समजून घेणे

सिमेंट ग्रेड आणि त्यांचा वापर समजून घेणे

योग्य सिमेंट ग्रेड बांधकामाची पुरेशी मजबूती आणि कार्यक्षमतेची हमी देते. परंतु सिमेंटच्या ग्रेडची निवड बांधकामाच्या वैशिष्ट्यांवर अवलंबून असते. नॉन स्ट्रक्चरल (बिगर-संरचनात्मक) कामांसाठी ३३ व ४३ ग्रेड सिमेंट वापरले जाते, तर ५३ ग्रेड सिमेंट हे उच्च क्षमतेच्या स्ट्रक्चरल (संरचनात्मक) काँक्रिटीकरणासाठी वापरले जाते. पोर्टलंड, पोझोलाना आणि स्लॅग सिमेंट पर्यावरणीय परिस्थितीविरूद्ध टिकाऊपणा प्रदान करतात.

सिमेंट ग्रेडचे विविध प्रकार

काँक्रीटमधून योग्य मजबूती आणि कार्यक्षमता मिळविण्यासाठी सिमेंटची योग्य ग्रेड निवडणे आवश्यक आहे. किती प्रकारचे सिमेंट ग्रेड अस्तित्वात आहेत आणि त्यांचा वापर कसा केला जातो यावर बारकाईने नजर टाकूया.

1) ओपीसी ३३ ग्रेड सिमेंट

याला ऑर्डिनरी पोर्टलंड सिमेंट किंवा ओपीसी म्हणतात. 28 दिवसांच्या सजलन प्रक्रिये(काँक्रीटमध्ये ओलावा टिकवून ठेवणे - क्युरिंग) नंतर, ३३-ग्रेड सिमेंटची कमीतकमी कोम्प्रेसिव्ह स्ट्रेन्थ ३३ एमपीए असते. त्याच्या उत्कृष्ट कार्यक्षमतेमुळे,  उच्च सामर्थ्याची आवश्यकता नसलेल्या प्लास्टरिंग आणि सामान्य वीट/दगडी बांधकाम प्रकल्पांसाठी याचा वापर केला जातो. फरशी बसविणे आणि इतर नॉन-स्ट्रक्चरल कामे जसे की वीट बांधकाम आणि ब्लॉक बांधकाम हे ३३-ग्रेड ओपीसी सिमेंट वापरुन पूर्ण केले जाऊ शकतात.

वीट/दगडी बांधकाम प्रकल्पांसाठी, कमी सामर्थ्यामुळे सिमेंट हाताळणे आणि त्यासोबत काम करणे सोपे होते. हे अंतर्गत आणि बाह्य भिंती, मजले आणि छत यांना प्लास्टर करण्यासाठी आवश्यक कार्यक्षमता प्रदान करते. सामर्थ्य वाढीचा वेग मंद असल्याने त्याचा वापर लवचिकरित्या करता येतो. ते आवश्यक संपीडक सामर्थ्य (कोम्प्रेसिव्ह स्ट्रेन्थ) प्रदान करू शकत नसल्यामुळे आरसीसी बांधकामांमध्ये टाळले जाते. काळानुसार ते मजबूत होत असल्याने त्याचा उपयोग ग्राऊटिंग आणि साइट रिस्टोरेशन प्रकल्पांसाठी देखील केला जात आहे.

2) ओपीसी ४३ ग्रेड सिमेंट

२८ दिवसांच्या सजलन प्रक्रिये(काँक्रीटमध्ये ओलावा टिकवून ठेवणे - क्युरिंग) नंतर, ४३ ग्रेड ओपीसी सिमेंटची किमान संपीडक सामर्थ्य (कोम्प्रेसिव्ह स्ट्रेन्थ) ४३ एमपीए असते. ३३ ग्रेड सिमेंटच्या तुलनेत, ते भेगा जाण्यास चांगला प्रतिकार दर्शविते, परिणामी दाट आणि गुळगुळीत पृष्ठभाग फिनिश प्राप्त होते. काँक्रीट आणि मोर्टारमध्ये, यातील बारीक कण चांगली कार्यक्षमता आणि अनुप्रयोग सुलभता प्रदान करतात.

निवासी इमारती, पूल, बंधारे,प्रिस्ट्रेस काँक्रीटची बांधकामे, काँक्रिट स्लीपर आणि इतर वास्तूंमध्ये ४३ ग्रेड सिमेंटचा वापर त्याच्या सामर्थ्यामुळे केला जातो. प्लास्टरिंग आणि काँक्रीट प्रकल्पांसाठी कोणत्या ग्रेडचे सिमेंट सर्वोत्तम आहे हे ठरविण्याची वेळ येते तेव्हा ४३ ग्रेड ओपीसी त्याच्या अतिरिक्त सामर्थ्यामुळे मटेरियल वाया न घालवता पुरेसे सामर्थ्य प्रदान करते. ही एक उत्कृष्ट सर्वउद्देशीय ग्रेड आहे जी बहुतेक बांधकाम प्रकल्पांमध्ये वापरली जाऊ शकते.

3) ओपीसी ५३ ग्रेड सिमेंट

स्लॅब बांधकामासाठी कोणत्या ग्रेडचे सिमेंट वापरले जावे हे ठरवताना, ओपीसी ५३ ग्रेड सिमेंट एक उत्कृष्ट पर्याय म्हणून पुढे येते. २८ दिवसांच्या सजलन प्रक्रियेनंतर, ५३-ग्रेड ओपीसी सिमेंटमध्ये ५३ एमपीएची उच्च संपीडक सामर्थ्य (कोम्प्रेसिव्ह स्ट्रेन्थ) असते. ते लवकर उच्च शक्तीपर्यंत पोहोचत असल्यामुळे, फॉर्मवर्क त्वरित काढून टाकणे आवश्यक असलेल्या प्रकल्पांच्या बांधकामासाठी याचा वापर केला जातो. परिणामी प्रकल्पखर्च आणि बांधकामाच्या कालावधीत लक्षणीय घट होते. सिमेंटच्या विविध ग्रेडमधून हे सिमेंट औद्योगिक वास्तू, पूल, उंच इमारती आणि पाया अशा अवजड काँक्रिटच्या बांधकामांमध्ये वापरले जाते. त्याच्या सामर्थ्य आणि कार्यक्षमतेमुळे, हे बर्‍याचदा काँक्रीटच्या विमान धावपट्टीत आणि रस्त्यांमध्ये वापरले जाते.

याव्यतिरिक्त, उच्च सामर्थ्य ५३ ग्रेड ओपीसी सिमेंट संरचनात्मक फ्रॅक्चरची(भेगा पडणे) शक्यता कमी करते. यामुळे जलाशय आणि धरणांसारख्या आवश्यक पाणी साठवणाऱ्या पायाभूत सुविधांमध्ये पाणी मुरण्यापासून ते रोखते. या सिमेंटमधील बारीक कणांमुळे सघन काँक्रीट मॅट्रिक्स आणि गुळगुळीत पृष्ठभाग फिनिश प्राप्त होते. तथापि, हे लक्षात घेणे महत्वाचे आहे की त्याचा वेगवान सेटिंग कालावधी (मिश्रण कडक होण्याचा कालावधी) विशिष्ट परिस्थितींमध्ये त्याला किंचित कमी कार्यक्षम बनवू शकतो.

4) पोर्टलैंड पोझोलाना सिमेंट ग्रेड सिमेंट

पोर्टलंड पोझोलाना सिमेंट (पीपीसी) हे बेस ओपीसी आणि फ्लाय अॅश व कॅल्सिनेटेड क्ले सारख्या पोझझोलॅनिक मटेरियलचे अष्टपैलू मिश्रण आहे. हे अनोखे मिश्रण सिमेंटचे सामर्थ्य आणि टिकाऊपणा दोन्ही वाढवते. पीपीसी पाणी आणि सल्फेटच्या संक्षारक(गंज लावणार्‍या) परिणामांना प्रभावी प्रतिकार दर्शविते, ज्यामुळे आव्हानात्मक वातावरणासाठी ते एक उत्कृष्ट निवड बनते. ते केवळ काँक्रीटच्या फिनिशिंगमध्येच सुधारणा करत नाही तर गळती आणि भेगा जाण्याची शक्यता देखील लक्षणीय रित्या कमी करते. शिवाय, हे विविध रसायनांशी अत्यंत सुसंगत आहे.

प्रबलित (सळई वापरलेले) काँक्रीट इमारती, प्रीकास्ट काँक्रीट आणि सागरी आर्किटेक्चरसाठी पीपीसी अनुकूल आहे. याचा उपयोग पाया, भिंती, संरक्षक भिंती, गटारे, बंधारे आणि पाण्याशी संबंधित इतर बांधकामांमध्ये केला जातो. पीपीसीमुळे काँक्रीट इमारतीचे आयुर्मान आणि सेवाक्षमता वाढते.

5) पोर्टलंड स्लॅग सिमेंट ग्रेड सिमेंट

पोर्टलंड स्लॅग सिमेंट (पीएससी) ओपीसी क्लिंकर आणि दाणेदार ब्लास्ट फर्नेस स्लॅग चे मिश्रण करून तयार केले जाते, ही प्रक्रिया सामर्थ्य, टिकाऊपणा आणि कार्यक्षमतेच्या दृष्टीने सिमेंटमध्ये सुधारणा करते. पीएससीचा एक उल्लेखनीय फायदा म्हणजे कमी असलेली जलसंयोजन उष्णता (हीट ऑफ हायड्रेशन), ज्यामुळे मोठ्या आकाराची काँक्रीट कामे करणे शक्य होते.

सिमेंटच्या विविध श्रेणींमधून, पीएससीचा वापर रस्ते, पूल, अरुंद टॉवर्स, फूटपाथ आणि सागरी बांधकामांसह मोठ्या आकाराच्या काँक्रीट बांधकाम प्रकल्पांमध्ये केला जातो. ज्या प्रकल्पांमध्ये उष्णता कमी करणे महत्वाचे असते, अशा प्रकल्पांसाठी पीएससी ही पायासाठीची निवड असते. सल्फेट आक्रमणास त्याचा असामान्य प्रतिकार विशेषत: तटवर्ती वातावरणासाठी त्याला अनुकूल बनवतो. शिवाय, पीएससीची बारीक पोत काँक्रीटच्या टिकाऊपणा आणि सामर्थ्यात वाढ करण्यात हातभार लावते. सच्छिद्रता कमी करून, ते पाण्याच्या प्रवेशाविरुद्ध काँक्रीटचा प्रतिकार वाढवते. पीएससीचे कमी उष्णता गुणधर्म आणि फ्रॅक्चर-कमी करणारे गुणधर्म  हे भूकंप-प्रतिरोधक संरचनेत त्याला एक मौल्यवान माल देखील बनवतात, ज्यांअंती काँक्रीट बांधकामाचे आयुष्य वाढते.

6) सुपर ग्रेड सिमेंट

सुपरग्रेड सिमेंटमध्ये विलक्षण उच्च संपीडक सामर्थ्य (कोम्प्रेसिव्ह स्ट्रेन्थ) असते, जे 60 मेगापास्कलपेक्षाही जास्त असते. अल्ट्राटेकसारख्या निवडक उत्पादकांकडूनच विशेष खनिज मिश्रण डिझाइनच्या आधारे सुपरग्रेड सिमेंट ची निर्मिती केली जाते. हे प्रीमियम सिमेंट उत्कृष्ट ग्राइंडिंग तंत्रासह अद्वितीय खनिज मिश्रण डिझाइन द्वारेनिर्मित असते आणि त्यात उच्च प्रारंभिक सामर्थ्य असलेल्या पोर्टलंड सिमेंटचा समावेश होतो, जे बर्‍याचदा तेल विहिरी सिमेंटिंग मध्ये वापरले जाते.

 खूप उच्च प्रारंभिक आणि अंतिम सामर्थ्याची आवश्यकता असलेल्या अणुऊर्जा प्रकल्प, उंच इमारती आणि मोठी धरणे यासारख्या प्रतिष्ठेच्या आणि विशेष बांधकाम प्रकल्पांमध्ये सुपरग्रेड सिमेंटचा वापर केला जातो.

उच्च गुणवत्तेचे सिमेंट कोठून खरेदी करावे

जेव्हा सर्वोत्तम दर्जाचे सिमेंट निवडणे आणि कोणत्या ग्रेडचे सिमेंट सर्वोत्तम आहे याचे मूल्यांकन करण्याची वेळ येते तेव्हा अल्ट्राटेक सिमेंट ही एक शीर्ष निवड ठरते. सिमेंट ग्रेडच्या विस्तृत श्रेणीसह, आमची उत्पादने विविध बांधकाम गरजा पूर्ण करतात. आपण भारतात घरबांधणीसाठी कोणत्या ग्रेडचे सिमेंट सर्वोत्तम आहे हे शोधत असाल किंवा आपल्या प्रकल्पासाठी कोणती ग्रेड सर्वात योग्य आहे याचे मूल्यांकन करीत असाल, तर प्रत्येकासाठी अल्ट्राटेक  विविध प्रकारची उच्च-गुणवत्तेची उत्पादने ऑफर करते, ज्यामुळे आपल्या बांधकामाच्या मागण्या पूर्ण करण्यासाठी ते एक विश्वसनीय स्त्रोत बनते.