काँक्रीटमधील क्रॅकचे प्रकार समजून घ्या

काँक्रीटमध्ये क्रॅकचे प्रकार

काँक्रीट ही जगातील सर्वात सामान्यपणे वापरल्या जाणार्‍या इमारतीच्या साहित्यांपैकी एक आहे, जी पदपथ आणि ड्राईवेपासून उच्च-वाढीच्या इमारती आणि पुलांपर्यंत प्रत्येक गोष्टीसाठी वापरली जाते. तथापि, इतर कोणत्याही सामग्रीप्रमाणेच काँक्रीट क्रॅकपासून प्रतिरक्षित नाही. खरं तर, क्रॅकिंग हे ठोस रचनांचे एक अटळ वैशिष्ट्य आहे आणि हे विविध कारणांमुळे उद्भवू शकते आणि त्यात तीव्रतेचे वेगवेगळे अंश असू शकतात.

काँक्रीटमध्ये वेगवेगळ्या प्रकारचे क्रॅक येथे आहेत:

अ) नॉन-स्ट्रक्चरल क्रॅक

काँक्रीटच्या रचनेच्या अखंडतेला कोणताही धोका निर्माण न करणारे हे क्रॅक आहेत. ते सहसा हेयरलाइन क्रॅक असतात आणि ते प्रामुख्याने काँक्रीट, तापमान बदल किंवा किरकोळ तणावाच्या नैसर्गिक कोरड्या प्रक्रियेमुळे उद्भवतात. तथापि, या प्रकारच्या क्रॅक्सची दुरुस्ती प्रामुख्याने त्यांच्या कार्यक्षमतेमुळे नव्हे तर काँक्रीट रचनेच्या एकूण कार्यक्षमतेमुळे आवश्यक असते.

ब) स्ट्रक्चरल क्रॅक

स्ट्रक्चरल क्रॅक अधिक गंभीर आहेत आणि तत्काळ लक्ष देणे आवश्यक आहे. हे क्रॅक काँक्रीटच्या संरचनेच्या अखंडतेशी तडजोड करू शकतात आणि त्वरित लक्ष न दिल्यास रचना कोसळण्यास कारणीभूत ठरू शकते. काँक्रीटमध्ये सात मुख्य प्रकारचे स्ट्रक्चरल क्रॅक आहेत, ज्यावर आपण तपशीलवार चर्चा करू.

1) प्लास्टिक संकोचन क्रॅक

काँक्रीटचा पृष्ठभाग योग्यरित्या बरे होण्याची संधी मिळण्यापूर्वीच तो वेगाने कोरडा झाल्यामुळे या प्रकारच्या क्रॅक्स उद्भवतात. हे उष्ण आणि कोरडे हवामान किंवा काँक्रीट मिश्रणातील ओलाव्याच्या कमतरतेमुळे उद्भवू शकते. जेव्हा काँक्रीटचा पृष्ठभाग खूप लवकर कोरडा पडतो तेव्हा उथळ, यादृच्छिक क्रॅक्सचे पॅचवर्क मागे राहते तेव्हा हे दरड उद्भवतात. परिणामी उथळ, यादृच्छिक क्रॅक्सची एक मालिका आहे जी काँक्रीटच्या देखावा आणि टिकाऊपणावर परिणाम करू शकते.

२) काँक्रीटची क्रेझिंग आणि क्रस्टिंग

अ) क्रेझिंग

खणखणीत दरड काँक्रीटच्या पृष्ठभागावर बारीक, उथळ दरडींच्या जाळ्यासारखे असतात. ते बरे होण्याच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात काँक्रीटच्या पृष्ठभागावरील आर्द्रतेचे जलद बाष्पीभवन झाल्यामुळे उद्भवतात. हे उच्च तापमान, कमी आर्द्रता आणि वारा किंवा थेट सूर्यप्रकाशाच्या संपर्कासह विविध घटकांमुळे उद्भवू शकते. काँक्रीटची क्रेझिंग बर्याचदा कॉस्मेटिक समस्या मानली जाते आणि सामान्यत: काँक्रीटच्या संरचनात्मक अखंडतेवर परिणाम करत नाही.

बी) क्रस्टिंग

दुसरीकडे, क्रस्टिंग क्रॅक क्रॅक्सपेक्षा खोल आणि रुंद असतात आणि काँक्रीट उपचाराच्या नंतरच्या टप्प्यात उद्भवतात. जेव्हा काँक्रीटचा पृष्ठभाग खूप लवकर कोरडा पडतो तेव्हा ते तयार होतात आणि एक कठोर कवच तयार होते जे काँक्रीटच्या आत ओलावा अडकवते. त्यानंतर हा ओलावा पळून जाण्याचा प्रयत्न करतो, ज्यामुळे काँक्रीटचा पृष्ठभाग क्रॅक होतो. काँक्रीटचे जास्त काम करणे, ते योग्यरित्या बरे न करणे किंवा मिश्रणात जास्त पाणी वापरल्यामुळे क्रस्टिंग क्रॅक होऊ शकतात.

3) क्रॅक सेटलमेंट

जेव्हा काँक्रीटच्या खाली माती हलते किंवा शिफ्ट होते तेव्हा क्रॅक होतात, ज्यामुळे काँक्रीट स्थिर होते आणि क्रॅक होते. अपुरी मातीची तयारी आणि मातीची धूप ही क्रॅक मिटवण्याची सामान्य कारणे आहेत. या प्रकारच्या क्रॅक असमानता आणि ट्रिपिंगचे धोके तयार करू शकतात तसेच इतर प्रकारच्या क्रॅकला कारणीभूत ठरू शकतात. योग्य मातीची तयारी, ड्रेनेज आणि स्थापना तंत्र क्रॅक तयार होण्यापासून प्रतिबंधित करू शकतात.

4) विस्तारदरार क्रॅक

तापमान आणि ओलावाच्या पातळीत बदल झाल्यामुळे काँक्रीटचा विस्तार होतो आणि करार होतो तेव्हा विस्तार क्रॅक होतात. या प्रकारच्या क्रॅक बर्‍याचदा काँक्रीटच्या पृष्ठभागावर चालत असलेल्या सरळ रेषा म्हणून दिसतात. विस्ताराच्या क्रॅकमुळे हवामानातील अत्यंत हवामान आणि अयोग्य संयुक्त प्लेसमेंटसह विविध घटकांमुळे उद्भवू शकते. तापमानात बदलांमुळे क्रॅक होतात आणि सामान्यत: थर्मल क्रॅक म्हणून संबोधले जातात. सामान्यत: स्ट्रक्चरल चिंता नसतानाही, विस्तार क्रॅकमुळे पाणी काँक्रीटमध्ये येऊ शकते, ज्यामुळे इतर प्रकारच्या क्रॅक आणि नुकसान होऊ शकतात. योग्य स्थापना तंत्र आणि विस्तार जोडांचा वापर विस्तार क्रॅक तयार होण्यापासून रोखण्यास मदत करू शकतो.

5) हेव्हिंग क्रॅक

काँक्रीटच्या खालची जमीन फुगते किंवा बदलते तेव्हा काँक्रीट वरच्या दिशेने सरकते तेव्हा जळजळीत दरड निर्माण होते. या प्रकारचे क्रॅकिंग बर्याचदा तीव्र तापमान बदल, आर्द्रता बदल किंवा गोठणे-वितळण्याच्या चक्रांमुळे होते. भेगा भरून काढल्याने काँक्रीट, तसेच भिंती किंवा पायासारख्या आजूबाजूच्या वास्तूंचे लक्षणीय नुकसान होऊ शकते. योग्य निचरा, मातीचे संघटन आणि प्रतिष्ठापना तंत्र हेव्हिंग क्रॅक तयार होण्यापासून रोखण्यास मदत करू शकते. जर हेव्हिंग क्रॅक आधीच उपस्थित असतील तर पुढील नुकसान टाळण्यासाठी मूलभूत कारणाकडे लक्ष देणे महत्वाचे आहे.

6) ओव्हरलोडिंग क्रॅक

जेव्हा काँक्रीटवर ठेवलेले वजन त्याला आधार देण्याच्या क्षमतेपेक्षा जास्त असते तेव्हा ओव्हरलोडिंग क्रॅक्स उद्भवतात. हे अवजड मशीनरी किंवा वाहनांमुळे किंवा अगदी जास्त पायी रहदारीमुळे होऊ शकते. ओव्हरलोडिंग क्रॅक विशेषत: धोकादायक असू शकतात, कारण ते काँक्रीट आणि सभोवतालच्या रचनांच्या संरचनात्मक अखंडतेशी तडजोड करू शकतात. योग्य वजन वितरण, मजबुतीकरण आणि देखभाल ओव्हरलोडिंग क्रॅक तयार होण्यापासून रोखण्यास मदत करू शकते. ओव्हरलोडिंग क्रॅक असल्यास, पुढील नुकसान टाळण्यासाठी आणि सुरक्षितता सुनिश्चित करण्यासाठी अधिक टिकाऊ काँक्रीट वापरण्यासाठी या समस्येकडे त्वरित लक्ष देणे महत्वाचे आहे.

7) मजबुतीकरणाचा गंज

जेव्हा काँक्रीटच्या आतील पोलाद मजबुतीकरणास गंज येऊ लागतो तेव्हा मजबुतीकरणाची झीज होते, ज्यामुळे त्याचा विस्तार होतो आणि काँक्रीटला क्रॅक होतो. या प्रकारचे क्रॅकिंग बर्याचदा ओलावा, मीठ किंवा इतर संक्षारक पदार्थांच्या संपर्कामुळे होते. मजबुतीकरणाची गंज ही एक गंभीर समस्या असू शकते, कारण यामुळे काँक्रीट आणि सभोवतालच्या रचनांच्या संरचनात्मक अखंडतेशी तडजोड होऊ शकते. योग्य काँक्रीट मिश्रण डिझाइन, प्लेसमेंट आणि देखभाल मजबुतीकरणाची गंज होण्यापासून रोखण्यास मदत करू शकते. जर मजबुतीकरणाची गंज उपस्थित असेल तर पुढील नुकसान टाळण्यासाठी आणि सुरक्षितता सुनिश्चित करण्यासाठी या समस्येकडे त्वरित लक्ष देणे महत्वाचे आहे.

हेही वाचा - काँक्रीट आणि विविध उपचार पद्धतींचा उपचार कसा करावा